احمدشاه بابا

احمدشاه دُرّانی (اَبدالی) (۱۱۳۴–۱۱۸۶ق/ ۱۷۲۲–۱۷۷۳م) پایه‌گذار سلسلهٔ درانی بود. او از خلأ قدرتی که با قتل نادرشاه پدید آمد، بهره برد و با پشتیبانی قبایل پشتون و تشکیل لویه جرگه، تصرف خزانهٔ نادرشاه و نابسامانی سلطنت گورکانیان هند فرصت یافت دولت نوپای درانی را استحکام بخشد. در همین راستا، شاه ابدالی با ایجاد وحدت سیاسی، تشکیلات لازم را برای افغانستان مستقل فراهم کرد و به نام خود سکه زد. احمدشاه ذوق ادبیات و شعر نیز داشت و از این حیث به سلاطین گورکانی هند شبیه بود.^[۱]

احمدشاه در آغاز، اندیشهٔ جدا ساختن افغانستان از ایران را در سر نمی‌پرورانید و می‌خواست همچون پادشاهان سلسله‌های مختلف بر تمامی یا بخشی از قلمرو تاریخی ایران حکم‌رانی کند؛ اما وجود شرایط خاص سیاسی و اجتماعی، بعدها او را به راهی کشانید که سرانجام آن، چیزی جز جدایی افغانستان و ایران از یکدیگر نبود. افزون بر این، عملکرد سیاسی و نظامی و مرگ احمدشاه برای انگلیسی‌ها که در حال افزایش نفوذ خود در هند بودند، فرصتی مطلوب ایجاد کرد.^[۱]

او که بعدها پس از بقدرت رسیدن، تخلص درانی به خود داد و ممکن با لقب در دوران و یا استعاره الماس و زر و سیم به احمد شاه درانی مشهور شد. وی در سال ۱۷۲۲ میلادی برابر به ۱۱۳۴ هجری قمری برابر به ۱۱۰۱ هجری خورشیدی در شهر هراتخراسان بزرگ آنزمان امروز درحدود افغانستانکنونی به دنیا آمد. در سال تولد او، پدرش زمان خان فوت نمود. خانواده پدری اش ازقوم سدوزائی - شاخه پوپلزائی - از قبیله‌های پشتون ملتان هند وایران می‌آیند که امروز پس از سال ۱۹۴۸ م مربوط استان خیبر پختونخوا پاکستان می‌باشد. مادرش به قول تاریخ نویسان پشتون از قوم الیکوزی شاخه باریکزی و در ارغنداب قندهار زندگی می‌کرد. دانشنامه برتانیه هم در پیرامون زادگاه‌های شان نظرات گوناگون باز تاب نموده است.^[۲] وی در جوانی توسط شاه حسین خلجی، حکمران قندهارزندانی شد ولی پس از آنکه نادرشاه افشار در سال ۱۷۳۶ میلادی، قندهار را تصرف کرد، به خدمت نادرشاه درآمد و پس از مدتی فرمانده یکی از لشکرهای نادرشاه شد.

اولین زن مبارز ایران...